Podatek VAT jest obecny w każdym kraju Unii Europejskiej. Stanowi jedno z głównych źródeł dochodu większości państw. Chcąc jednak prowadzić działalność na terenie Europy, przedsiębiorcy są zobowiązani do wypełniania obowiązków z nim związanych. Należą do nich, m. in. rejestracje, rozliczenia czy składanie deklaracji, które opisaliśmy w poniższym artykule.

Zaznaczmy jednak, że tekst ten kierujemy szczególnie do tych, którzy chcą dopiero zagłębić się w tematy związane z VAT i uzyskać podstawowe informacje z nim związanie, a nie mają do czynienia z tym podatkiem na co dzień.

Historia podatku VAT w Europie

Początki podatku, znanego obecnie jako podatek VAT, sięgają wstecz aż do 1920 roku. Wówczas jego koncepcję przedstawił Carl Friedriech von Siemens. Jednak do czasu wdrożenia jego pomysłu w życie musiało upłynąć ponad 30 lat.

W 1954 roku, pierwszym krajem, który wprowadził podatek VAT była Francja, gdzie znany jest on pod nazwą taxe sur la valeur ajoutée (TVA).

W Polsce natomiast, właściwa nazwa podatku VAT to podatek od towarów i usług, a pochodzi ona od nazwy ustawy, która podatek ten reguluje. Został on wprowadzony w 1993 roku, kiedy to zastąpił obowiązujący do tamtej pory podatek obrotowy.

Definicja podatku VAT

Chociaż, jak zaznaczyliśmy wyżej, w Polsce podatek VAT oficjalnie znany jest jako podatek od towarów i usług, to można również natrafić jego inne określenie – podatek od wartości dodanej, które pochodzi od rozwinięcia i tłumaczenia skrótu VAT – Value Added Tax.

W praktyce, podatek VAT, jest podatkiem od konsumpcji, co oznacza, że opłaca go konsument za wydatki w postaci towarów i usług o charakterze konsumpcyjnym.

Ponadto, fakt opłacania tego podatku przez konsumenta, czyli ostatecznego odbiorcę, a nie usługodawcę lub producenta, sprawia, że VAT jest podatkiem pośrednim.

Zasady związane z podatkiem VAT

1. Zasada powszechności, według której podatek VAT dotyczy każdego, kto dokonuje czynności opodatkowanych, zdefiniowanych we właściwych przepisach. Przykładem tych może być wewnątrzwspólnotowe nabycie towarów (WNT) lub eksport i import towarów i usług.
2. Zasada proporcjonalności, zgodnie z którą wysokość podatku VAT, który jest naliczany i płatny, powinna być proporcjonalna do ceny przed opodatkowaniem. Jest ona kluczowa, by podatek VAT nie wpływał nierównomiernie na różne transakcje.
3. Zasada neutralności, określająca konsumenta jako płatnika podatku VAT, a nie producenta czy usługodawcę.
4. Zasada wielofazowości, która mówi, że podatek VAT jest naliczany na każdym etapie obrotu – produkcji i dystrybucji.

Trzeba także zaznaczyć, że odstępstwa od ww. zasad mogą mieć miejsce, jednak muszą wynikać z dyrektyw lub derogacji.

Kiedy podatek VAT jest naliczany?

Zgodnie z zasadą wielofazowości, podatek VAT jest naliczany na każdym etapie obrotu, co można zobrazować na przykładzie:

Producent A sprzedaje produkt X za 1000 PLN netto. Ten podlega opodatkowaniu VAT w wysokości 23%, co oznacza, że jego cena brutto wyniesie 1 230 PLN.

Produkt X jest zakupiony przez dostawcę, który chce go sprzedać za 1 500 PLN netto, w związku z czym cena brutto ponownie wzrośnie, tym razem do 1 845 PLN.

Następnie, produkt X zostanie kupiony od dostawcy przez sklep, który będzie chciał go sprzedać za 2 000 PLN netto. Konsekwentnie, cena brutto wzrośnie do 2 460 PLN, a więc klient, który zakupi X od sklepu, zapłaci 460 PLN podatku VAT.

Jeżeli potrzebujesz pomocy w kwestiach VAT, może Ci w tym pomóc firma Taxology, która specjalizuje się w temacie tego podatku w krajach Unii Europejskiej oraz Wielkiej Brytanii.

Podatek VAT „należny” i podatek VAT „naliczony”

W zademonstrowanym przykładzie można rozróżnić dwie perspektywy – klienta, który płaci VAT, oraz sprzedawcy, który nalicza podatek VAT. Co istotne, te dwa podatki różnią się od siebie i są określane, kolejno, jako podatek VAT „naliczony” oraz podatek VAT „należny”.

VAT „należny” to podatek VAT naliczany przez sprzedawcę, który następnie należy odprowadzić do Urzędu Skarbowego jako zobowiązanie. Może one jednak zostać pomniejszony o podatek VAT „naliczony”.

Ten z kolei jest podatkiem zawartym w cenie brutto, który następnie zostaje opłacony przez konsumenta.

Tak jak wspomnieliśmy, podatnik będący płatnikiem VAT, ma prawo obniżyć swój podatek „należny” o kwotę zapłaconego „podatku naliczonego”. To jednak zależy od okresu, w jakim nabywane towary i usługi są wykorzystywane do czynności opodatkowanych. Ponadto, żeby obniżyć swój podatek „należny” o podatek VAT „naliczony”, transakcja musi być udokumentowana dokumentem, np. fakturą, deklaracją importową lub dokumentem celnym.

Podatek VAT, a harmonizacja w Unii Europejskiej

Podatek VAT różni się w każdym kraju Unii Europejskiej, jednak trzeba zaznaczyć, że krajowe władze posiadają „ramy”, w których mogą tworzyć przepisy określające VAT. Z kolei same „ramy” wyznacza ustawodawstwo UE, a ich przykładem są, m. in.,:

1. Podstawowa stawka VAT – Ta musi wynosić minimum 15%, ale jej dokładną wysokość ustalają władze krajowe.

2. Kategorie produktów i usług, które mogą podlegać pod obniżone stawki VAT – do tych zaliczają się, m. in., usługi medyczne, książki, artykuły spożywcze i żywność, usługi kulturalne i artystyczne lub usługi transportowe. Dodajmy, że głównym dokumentem, który szczegółowo określa, jakie towary i usług mogą zostać opodatkowane stawkami obniżonymi, jest Załącznik III do Dyrektywa Rady 2006/112/WE, zwanej „Dyrektywą VAT”.

3. Terminy i rodzaje deklaracji VAT – To władze krajowe ustalają, jakie deklaracje VAT (miesięczne, kwartalne, roczne) są domyślne dla wybranych rodzajów przedsiębiorstw oraz jakie warunki należy spełnić, by składać inne rodzaje deklaracji.

Powyższą sytuację, gdzie VAT jest regulowany przez krajowe władze w unijnych, ujednoliconych „ramach”, określa się jako harmonizację podatku.

Rejestracje VAT w krajach Unii Europejskiej

W temacie podatku VAT należy także wspomnieć o wymogach rejestracji VAT w różnych krajach członkowskich, a ta jest konieczna do właściwego rozliczania podatku od towarów i usług, oraz składania deklaracji VAT.

Przedsiębiorcy z państw członkowskich UE, mają obowiązek rejestracji do VAT w innym kraju, kiedy:

– importują towary z państw trzecich na teren kraju UE,

– eksportują towary z kraju UE do państw trzecich,

– sprzedają w kraju UE lub sprowadzają na jego teren towary z innych państw UE,

– magazynują towary na terenie kraju UE,

– przekroczyli roczny limit wewnątrzwspólnotowej sprzedaży towarów na odległość.

Wspomniany limit wynosi 10 000 Euro i dotyczy sprzedaży towarów i usług do odbiorców z innych państw członkowskich w skali roku. Do momentu jego przekroczenia, przedsiębiorcy mogą opodatkowywać swoje transakcje stawkami obowiązującymi we własnym kraju i tam też je rozliczać.

Z kolei rozpoczynając od transakcji, która limit ten przekroczyła, muszą oni rozliczać podatek VAT w kraju nabywcy, co wymaga wcześniejszej rejestracji VAT. Alternatywą jest skorzystanie ze specjalnej procedury VAT OSS.

VAT OSS

VAT OSS (One-Stop-Shop) to narzędzie dla przedsiębiorców z UE, które weszło w życie 1 lipca 2021 roku w ramach pakietu e-commerce i rozbudowało istniejący do tamtej pory VAT MOSS (Mini One Stop Shop). Wymaga ono wcześniejszej rejestracji i pozwala rozliczać całą sprzedaż na terenie Unii Europejskiej w ramach jednej, zbiorczej deklaracji VAT, bez konieczności rejestrowania się lokalnie w innych krajach.

Rejestracja do VAT UE

Zanim jednak przedsiębiorcy zarejestrują się do VAT OSS lub VAT w innym kraju, muszą najpierw zarejestrować się do VAT w państwie siedziby swojej firmy, a także, planując sprzedaż do innych krajów członkowskich, zarejestrować się do VAT UE.

Rejestracji do VAT UE w Polsce można dokonać poprzez złożenie wniosku VAT-R w urzędzie skarbowym. Z kolei, jeżeli ktoś jest już zarejestrowany do VAT jako podatnik czynny lub zwolniony, musi złożyć aktualizację wspomnianego formularza.

Po prawidłowo przeprowadzonej rejestracji do VAT UE, przedsiębiorca otrzymuje europejski numer VAT, który w Polsce ma formę numeru NIP poprzedzonego przedrostkiem „PL”. Trzeba jednak zaznaczyć, że procedury rejestracyjne, jak i sam numer VAT UE, mogą różnić się w zależności od państwa.

Ponadto, będąc zarejestrowanym do VAT UE, przedsiębiorcy muszą składać miesięczne deklaracje, a ich termin przypada 25. dnia miesiąca następującego po okresie rozliczeniowym, w którym nastąpiły transakcje wewnątrzwspólnotowe.

Podsumowanie

Podatek VAT jest nieodłącznym elementem systemów gospodarczych krajów Unii Europejskiej, jednak w zależności od państwa, przepisy go określające mogą się różnić, a niedostosowanie się do nich może skutkować karami w postaci sankcji, grzywien lub nawet ograniczenia wolności.

Dlatego też, żeby mieć pewność, że Twoje działania związane z podatkiem VAT w krajach Unii Europejskiej lub Wielkiej Brytanii, przebiegają prawidłowo, warto skonsultować je wcześniej z ekspertami, a tymi są specjaliści VAT Compliance z firmy Taxology, która od lat rejestruje i automatyzuje rozliczenia podatku VAT. Jeżeli potrzebujesz pomocy w kwestiach tego podatku, umów się na bezpłatną konsultację lub napisz na hello@taxology.co i przekaż Taxology czego dokładnie potrzebujesz.